Η μνήμη της καρδιάς

Γράφει ο Ανδρέας Καρακόκκινος //

 

Ελένη Σακκά «Άφθαρτη ετικέτα» εκδόσεις «Το σκαθάρι» 2021

 

«Εξαιρετικά δομημένα στην πλοκή τους τα ποιήματα της Ελένης Σακκά με λέξεις πολυσήμαντες καταδεικνύουν την αγωνία και τον πόνο της δημιουργού να αποδώσει τη σημασία των εννοιών που η ίδια θεωρεί ότι εκφράζουν και χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο ως δημιούργημα, όπως οι έννοιες: ελευθερία, αγάπη, ζωή, ελπίδα, απουσία, παρουσία.»

 

Αυτά γράφει, μεταξύ άλλων,  στο οπισθόφυλλο της ποιητικής  συλλογής «Άφθαρτη ετικέτα»  της Ελένης Σακκά,  που είναι και η πρώτη της παρουσία στη ποίηση. Ξεκινά   ένα  ποιητικό ταξίδι στο οποίο επικοινωνεί μαζί μας με μια ξεχωριστή γραφή  και μας προετοιμάζει για το τι θα διαβάσουμε λέγοντας μας ότι «Τα ποιήματα ξυπνάνε τη νύχτα απ’ τη λήθη· απεγνωσμένα ζητούν αποδέκτη να τα αποτυπώσει, να τα απελευθερώσει…»

Στα τριάντα ποιήματα της συλλογής, η Ελένη, αφήνει ελεύθερα τα συναισθήματα της και αναπολώντας το χτες, μετρά τη καθημερινότητα. Τριάντα στιγμές της ψυχής,  αφηγηματικές με προσωπικό και κοινωνικό προσανατολισμό.

Οι εικόνες του χτες που κρύβει στη ψυχή της, εικόνες που άντεξαν τη φθορά του χρόνου  τυλιγμένες με άφθαρτες ετικέτες , γίνονται λέξεις για να τις διαβάσουμε. Γράφει στο ποίημα «Άφθαρτη ετικέτα», που δίνει και το τίτλο στη συλλογή.

 

«Τετράδιο παλιό με κιτρινισμένα  φύλλα,

σελίδες ελαφρώς γυρισμένες,

κουρασμένες απ’ το χρόνο,

ετικέτα λιτή, άσπρη με μπλε χρώμα.»

 

για να κλείσει το ποίημα λέγοντας μας

 

«Και εκείνη η ετικέτα,

που άντεξε στην πίεση και στη φθορά του χρόνου,

ν’ αλλάξει ταυτότητα και ν’ αυτοπροσδιορίζεται.  

Όνομα: άνθρωπος, μάθημα: σκέψη ελεύθερη,

τάξη: απροσδιόριστη, σχολικό έτος: αιώνιο.»

 

Εικόνες μέσα από τη καθημερινότητα που αντικρύζουμε ξαφνικά γίνονται η αιτία να ξεφύγουμε από τη πραγματικότητα και να αφήσουμε τη μνήμη ελεύθερη να μας ταξιδέψει στα δικά της μονοπάτια και σε σκέψεις που προκαλούν ανάμικτα συναισθήματα νοσταλγίας αλλά και θλίψης.

Στο ποίημα «Η παλιά φυσαρμόνικα» η ποιήτρια θέλοντας να αποδράσει από τη καθημερινότητα της, κάτι που όλοι επιδιώκουμε κάποιες στιγμές, βρίσκεται σε μια φτωχική γειτονιά και στο μικρό καφενεδάκι με το αμφιθέατρο στην αυλή και την ίδια πάντα κυρία που σερβίρει. Την ακολουθεί ανάμεσα στα κουστούμια των παραστάσεων και αφήνεται σε ένα κόσμο θεατρικό. Και η σκέψη στο θεατρικό αυτό ταξίδι  την οδηγεί πρώτα στην Αντιγόνη και στη τραγωδία της σύγκρουσης γραπτού και άγραφου νόμου κι ύστερα στη ογδοντάχρονη και αισιόδοξη Μόντ και  στον αυτοκαταστροφικό Χάρολτ.  Ο Χάρολντ και η Μωντ, είναι οι ήρωες από το ομότιτλο έργο του Κόλιν Χίγκινς.

Γράφει η ποιήτρια:

 

«Η θλιμμένη ψυχή του Χάρολντ

φοράει το ανατρεπτικά αισιόδοξο κουστούμι της Μοντ,

ενώ εκείνη αυτοκτονεί.

Και εγώ παίρνω με ευλάβεια από τα νεκρά της χέρια

την παλιά φυσαρμόνικά τους

και συνεχίζω το τραγούδι τους…»

 

Και ένας άλλος ποιητής, ο Τόλης Νικηφόρου, γράφει για τη φυσαρμόνικα.

 

«ν’ ακούγεται από μακριά μια φυσαρμόνικα

χρώματα σκοτεινά να αναδύονται στο φως

να ονειρεύεσαι ταξίδια»

 

Η ποιήτρια κρατά ζωντανές  αναμνήσεις για  πρόσωπα αγαπημένα, για παιδικές και νεανικές στιγμές,  μια μνήμη με ανοικτή αυλαία σε μια ξεχωριστή παράσταση και όπως μας εξομολογείται στο αντίστοιχο ποίημα «Ανοικτή αυλαία»

 

«Δεν είναι που αναπολώ τα παιδικά μου χρόνια στο χωριό,

είναι που φοβάμαι μην ξεχάσω πως ήμουνα κάποτε παιδί»

 

Για ένα αγαπημένο πρόσωπο που έφυγε για πάντα ο λόγος της είναι ένα μοναδικό τραγούδι αποχαιρετισμού με ανάμεικτα συναισθήματα αγάπης, λύπης, νοσταλγίας και θλίψης. Γράφει στο ποίημα «Άσπρο πλεκτό»

 

«Σου κράτησα απαλά το γερασμένο σου χέρι

και ήταν τόσο ζεστό…

Ύστερα το φιλί στο παγωμένο σου μέτωπο…

Σε κάθε όνειρο μου είσαι εκεί

να με σκεπάζεις απαλά

να μη κρυώσω, να μη ξυπνήσω.

…

Δίπλα στο παράθυρο,

εκεί θέλω να σε θυμάμαι,

εκεί που κάθε απόγευμα έπλεκες.»

 

Και το άρωμα από ένα τριαντάφυλλο, «Το κόκκινο τριαντάφυλλο», στο ομότιτλο ποίημα είναι αρκετό να ζωντανέψει τη μνήμη.

«Η μυρωδιά του φωτίζει τις αναμνήσεις μου»

μας λέει  η Έλενα, για να μας αποκαλύψει όμως στο τέλος ότι

 

«ο χρόνος βιάζεται, γερνά

Λίγα χρόνια μετά και αυτή την απαρνιέται.»

 

 

Κοιτάζοντας το σήμερα η ποιήτρια μας, στέκεται στο δύσκολο χειμώνα που περάσαμε, στον αόρατο εχθρό, τον επικίνδυνο ιό, που μας φυλάκισε στη μοναξιά και στην ανάγκη για ανθρώπινη επαφή για να δραπετεύσουμε από αυτόν τον αόρατο εχθρό.

Γράφει στο ποίημα «Δραπέτης εγώ»

 

«Πίσω από ένα τζάμι η ζωή όλων των συγκρατουμένων μου,

πίσω από μια οθόνη από συναισθήματα

ανίκανα να ταξιδέψουν χωρίς ανθρώπινη επαφή

και μπροστά μου στολές…

πολλές στολές απρόσωπες

να μη μπορώ να διακρίνω μάτια,

 να προσπαθούν να μας προφυλάξουν

από ένα επικίνδυνο  ιό…»

 

Η ποιήτρια μας έχει τη δική της ξεκάθαρη ματιά στη ζωή γιατί πιστεύει σ’ αυτό το δώρο του Θεού.

 

«Πάντα από παιδί με μπέρδευαν τα σημεία στίξης

τελείες, κόμματα, εισαγωγικά, παρενθέσεις, παύλες.»

 

μας λέει στο ποίημα «Αχ αυτές οι παύσεις» για να συνεχίσει λέγοντας μας

 

« τώρα ξέρω ότι μετά από κάθε σημείο στίξης

ακολουθεί μια παύση.

Πώς να χωρέσω τόσα συναισθήματα σε μια παύση,

πως να χωρέσω μια ζωή εν-τάξει;»

 

Kai στο ποίημα    “Lock down”   μας δίνει μιαν απάντηση.

 

«Αδιαπραγμάτευτο συστατικό του ανθρώπου η ελευθερία

κι ας φοβάμαι, ας κρυώνω, ας πεινώ…»

 

Και γι’ αυτή την ελευθερία γράφει στο ποίημα «Αγιότητα» για τους αγώνες των νέων ανθρώπων:

 

 

«για ισότητα, δικαιοσύνη, αξιοκρατία, ελευθερία, παιδεία

Εραστές της ζωής, ασυμβίβαστοι, ανατρεπτικοί,

επαναστάτες απέναντι στην ηθικοτρομολαγνεία

των απανταχού κηρυγμάτων

Από τότε ένας άγγελος στέκει πάντα εκεί

στη γκρεμισμένη πόρτα του Πολυτεχνείου.»

 

Η Ελένη, μέσα από τα ποιήματα της συλλογής μας δείχνει τις δικές της ηθικές αξίες, τα δικά της πιστεύω για τη ζωή και τον άνθρωπο και ξέρει να τιμά με το λόγο της αυτούς που αγωνίστηκαν κι έδωσαν τη ζωή τους.

Η ίδια έχοντας γευτεί την υποκρισία αυτών που, όπως γράφει στο ποίημα «Μήπως και σωθώ»

 

 

«έκαναν το χρήμα δόγμα

την εκκλησία φάρμακο και φαρμάκι

είδος ανταλλάξιμο και εξαγοράσιμο» 

 

μπόρεσε να αντιδράσει, να ξεφύγει και να μας πει:

 

«ξέρω πως ένα χέρι αγγελικό

μ΄ έβγαλε από κει μέσα

μήπως και σωθώ.»

 

Παρ’ όλον που η Ελένη πιστεύει στη ζωή και χαίρεται την παρουσία των αγαπημένων της, δεν αγνοεί το πόσο πληγώνει ο ξαφνικός αποχωρισμός. Κάθε αποχωρισμός είναι και ένας μικρός  θάνατος είτε είναι ο φυσικός ή ο έρωτας ή κάτι που αγαπάμε. Γράφει στο ποίημα «Απουσίες υπαρκτές»

 

Πληγώνει  πολύ ο ακούσιος αποχωρισμός

εμάς τους εναπομείναντες συνταξιδιώτες.

Το αντιλαμβάνονται οι ψυχές

κι ας μην αισθάνονται λύπη.

Έρχονται αμέσως και μας συντροφεύουν

με άλλη μορφή άϋλη, άφθαρτη

όχι γιατί τους κρατά ζωντανούς

η μνήμη της καρδιάς μας,

αλλά γιατί αποδεσμεύτηκαν από το χώρο και το χρόνο

και ελεύθερες πια  αγαπάν αιώνια.

 

Και στο ποίημα «Το μαρμάρινο βλέμμα» γράφει!

 

Μα η ζωή θα σε νικήσει

όσο κι αν τη πολεμάς

και εγώ δεν θα κουραστώ

να σε περιμένω

να σου μιλώ

να σε σκέφτομαι

να σ’ αγαπώ.

 

 

Η ευαίσθητη και κοινωνική ματιά  της ποιήτριας μας δεν μπορεί να

να μη στραφεί και στους νέους ανθρώπους που το όνειρο τους να εργαστούν σβήνει μέσα στα γρανάζια της πολιτειακής αδυναμίας. Έτσι με αφορμή τη δικιά της ειδικότητα του Θεολόγου μας μιλά για τους εξόριστους συναδέλφους της. Κι ο λόγος της ευθύς και καθαρός περιέχει όλη τη  πικρή αλήθεια για τη συμπαιγνία της κάθε είδους εξουσίας που όλοι γνωρίζουμε. Γράφει  μεταξύ άλλων στο ποίημα  «Πεσμένοι σοβάδες»

 

Εξόριστοι οι θεολόγοι της γενιάς μου,

αριθμοί οι ζωές σ’ ένα πίνακα ντροπής,

λοιδορούμενοι ως γερασμένοι ανίκανοι από την πολιτεία,

λόγω έλλειψης κοινωνικών κριτηρίων

και ψηφοθηρικών απαιτήσεων σε βελούδινα γραφεία.

Επαίτης της εκπαίδευσης η γνώση.

Εξόριστοι οι θεολόγοι της γενιάς μου

και από τις μητροπόλεις λόγω έλλειψης άλλων κριτηρίων.

 

Η ποιητική συλλογή της Ελένης Σακκά ξεκινά το ταξίδι της στα μονοπάτια της ποίησης  με όπλο μια ανοικτή και ξεκάθαρη ματιά στη γραφή της για τις αξίες της. Τη ζωή, την αγάπη, τον έρωτα, την ελπίδα,  την ελευθερία, αξίες πανανθρώπινες που στην εποχή μας δυστυχώς χάνονται μέσα στην απληστία και στα συμφέροντα κάποιων ανθρώπων και κάποιων εθνών. Στον αντίποδα όμως της αναλγησίας και της υποκρισίας πάντα θα υπάρχουν ποιητές και ποιήτριες που τα ποιήματα τους όπως αυτά της «Άφθαρτης ετικέτας» θα μας επαναφέρουν στη ψυχή τις ανθρώπινες αξίες.

Και όπως μας λέει η Ελένη στο ποίημα «Πνοή» το τελευταίο της συλλογής

 

Τέχνη η ζωή,

μοναξιά η πληγή

το χαμόγελο ελπίδα

κι η αγάπη πνοή.

 

 

 

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

 

Η Ελένη Σακκά γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Θεολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, εργάστηκε στον ιδιωτικό τομέα και εθελοντικά σε κοινωνικό φροντιστήριο διδάσκοντας Αρχαία.

Ασχολείται ερασιτεχνικά με το θέατρο.

Η ποιητική συλλογή «Άφθαρτη ετικέτα» είναι το πρώτο της βιβλίο.